Dziś, 26 października, mija 85. rocznica śmierci Olgi Boznańskiej, jednej z najwybitniejszych polskich malarek przełomu XIX i XX wieku, nazywanej często „malarką dusz”. Jej niezwykła wrażliwość, psychologiczna głębia portretów i melancholijna kolorystyka sprawiły, że zyskała uznanie nie tylko w Polsce, lecz także na całym świecie. Rok 2025 został ustanowiony przez Sejm Rokiem Olgi Boznańskiej – w 160. rocznicę jej urodzin i właśnie 85. rocznicę śmierci.
Olga Boznańska urodziła się 15 kwietnia 1865 roku w Krakowie. Jej matka, Francuzka Eugénie Mondan, była pierwszą nauczycielką rysunku, a ojciec – Adam Nowina-Boznański – inżynierem kolejnictwa. Talent artystyczny Olgi ujawnił się bardzo wcześnie. Po nauce w Krakowie i Monachium, w 1898 roku Boznańska przeniosła się do Paryża, który stał się jej domem i centrum artystycznego życia na kolejne dekady.
To właśnie tam powstały jej najbardziej znane dzieła, pełne subtelności i emocjonalnego napięcia. Portrety Boznańskiej – rozmyte, stonowane kolorystycznie, z nieostrymi konturami – nie tyle ukazywały fizyczność, co duszę portretowanej osoby. Artystka odrzucała przypisywaną jej etykietę impresjonistki, twierdząc, że interesuje ją nie światło, lecz psychika człowieka.
Jej najsłynniejsze obrazy to m.in. „Dziewczynka z chryzantemami” (1894), „W oranżerii”, „Portret chłopca w gimnazjalnym mundurku” czy „Imieniny babuni”. Wśród dzieł przechowywanych w Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się aż 57 prac artystki, co czyni tę kolekcję największą na świecie. Jej obrazy można również podziwiać w Musée d’Orsay w Paryżu, gdzie znajdują się trzy dzieła zakupione jeszcze za życia malarki: Portret młodej damy, Portret pani D… i Młoda kobieta w bieli.
W 1912 roku Olga Boznańska została odznaczona Legią Honorową we Francji, a w 1938 roku – Orderem Polonia Restituta. Jej sztuka, pełna psychologicznego napięcia i duchowej głębi, do dziś uznawana jest za jeden z najważniejszych wkładów polskiej kultury w europejskie malarstwo nowoczesne.
Olga Boznańska zmarła 26 października 1940 roku w Paryżu. Została pochowana na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, zwanym Panteonem Emigracji Polskiej, gdzie spoczywa wielu wybitnych Polaków zasłużonych dla kultury, nauki i sztuki.
Jej twórczość wciąż inspiruje artystów i miłośników sztuki, a jej portrety – jak pisał jeden z krytyków – „wydają się patrzeć na nas z innego świata, ale mówią o emocjach, które nie tracą aktualności”.
#OlgaBoznańska #MalarkaDuszy #RokOlgiBoznańskiej #PolskaSztuka #SztukaPolska #PolishArt #YoungPoland #PortretPsychologiczny #KulturaPolska #85RocznicaŚmierci #160RocznicaUrodzin #Paryż #MuzeumNarodoweWarszawa #MuséeDOrsay #Montmorency
