W końcu stycznia 1971 r. wiedeńskie gazety podały informację, że „17 stycznia zmarł w Wiedniu pułkownik Eugeniusz Roland”. Polska prasa nie odnotowała tego faktu, a przecież chodziło o wybitnego lotnika, inżyniera lotniczego, wieloletniego dyrektora i głównego autora sukcesów Polskich Linii Lotniczych LOT.

Eugeniusz Roland, urodzony 2.11.1890 r. we Lwowie, z lotnictwem zetknął się w trakcie studiów na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, gdzie wraz z kolegami, m.in. Stefanem Bastyrem i Władysławem Toruniem, działał w założonym tam w 1909 r. Związku Awiatycznym. Wybuch I wojny światowej, mimo uzyskania absolutorium, uniemożliwił mu zdobycie tytułu inżynierskiego.

W armii austriackiej
Powołany został do 30. Pułku Artylerii Polowej (k.u.k. Feldkanonen-Regiment Nr. 30) i skierowany do oficerskiej szkoły artylerii. Nie dane mu było jednak długo walczyć jako artylerzysta; lotnictwo potrzebowało wykształconych technicznie oficerów, dlatego w lipcu 1916 r. skierowany został do szkoły lotniczej. Po jej ukończeniu Roland pełnił funkcję oficera w I Grupie Odbiorowej przy Wydziale Technicznym Arsenału Lotniczego; odbierał samoloty w fabryce Albatros w Aspern, w fabryce Lohner w Wiedniu i w wytwórni w Fischamend.
W styczniu 1918 r. przeniesiony został do jednostki zapasowej w celu przeszkolenia na pilota myśliwskiego. Zakończył je w lipcu w polowej szkole pilotów w Campoformido i skierowany został do jednostki bojowej Flik 61/J na froncie włoskim. W tym okresie przewaga lotnictwa włoskiego i wspierających go angielskich dywizjonów była ogromna, natomiast z powodu braku samolotów i doświadczonych pilotów Flik 61/J operowała głównie kluczami w składzie 2–4 maszyn. Mimo to od sierpnia do połowy października piloci wykonali 238 lotów bojowych, niszcząc w 46 walkach powietrznych 6 maszyn wroga. Były też oczywiście straty: zestrzeleni zostali dwaj piloci Flik 61/J. Obaj uratowali się używając spadochronów, co było rzadkością w tym czasie. Od zestrzelenia nie uchronił się też Eugeniusz Roland, który przymusowo wodował w Adriatyku, skąd wyłowili go rybacy.

W wolnej Polsce
Pod koniec października 1918 r., na tajne wezwanie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), por. Roland znalazł się we Lwowie, przygotowując wraz ze Stefanem Bastyrem i Gustawem Mokrzyckim plany przejęcia lwowskiego lotniska. Po zdobyciu go 2 listopada znalazł się w składzie utworzonej tam II Eskadry Bojowej (przemianowanej w grudniu na 6. Eskadrę Wywiadowczą), która natychmiast podjęła walkę z wojskami ukraińskimi atakującymi Lwów. Do końca listopada wykonał 15 lotów bojowych.
W końcu stycznia 1919 r. por. Roland objął dowództwo 6. Eskadry Wywiadowczej. Jego dowodzenie przypadło na okres najcięższych walk eskadry…

Dalsza część artykułu: Link do artykułu

Źródło: www.polonika.at